Gisteravond was ik op uitnodiging van Henk Veenhoven (adviseur MKB Rabobank) getuige van een bijzondere avond in theater De Nieuwe Kolk in Assen. Bijzonder om verschillende redenen. Enerzijds door de mooie woorden van de sprekers van Rabobank, gastheer Koen Ronner, (directeur bedrijven Groningen-Drenthe) en Floris Jan Sander (onderzoeker van RaboResearch), over het belang van duurzaam ondernemen en anderzijds omdat ik een optreden mocht aanschouwen van de zeer gedreven wetenschapper en Nobelprijswinnaar professor Ben Feringa.
Floris Jan Sander zette de resultaten van onderzoek van RaboResearch uiteen waarin brede welvaart is onderzocht in heel Nederland, uitgesplitst naar regio's. Economische groei en welzijn liepen lang hand in hand, maar beginnen nu uitelkaar te lopen. Daarbij zijn er grote regionale verschillen. En is juist duurzaamheid dé factor om welzijn te behouden. Voor bedrijven is aandacht voor duurzaamheid ook cruciaal voor het aantrekken van personeel. Onderlinge samenwerking tussen scholen, universiteiten en bedrijfsleven is ook een belangrijke factor voor innovatie en ontwikkeling. Ook werd de volgende quote aangehaald, en daarmee onderstreept dat er nu echt een nieuw tijdperk is aangebroken, waarin we de nadruk verleggen van economische productie naar duurzaamheid en brede welvaart:
"De tijd is aangebroken dat bij het meten van welvaart we de nadruk verleggen van het meten van economische productie naar het meten van welzijn van mensen......en welzijn moet worden geplaatst in de context van duurzaamheid." (Stiglitz, Sen, Fitoussi, 2009, p.12)
Ben Feringa is Nobelprijswinnaar en dat is niet zomaar. Geweldig, wat heeft hij een bevlogenheid. En de kennis droop er werkelijk waar vanaf. Het verhaal ging over het onderzoek dat hij en zijn even gepassioneerde team van onderzoekers (40!) doen op het gebied van nanotechnologie. Wat is hierin nu belangrijk; de passie voor het onbekende en het voortdurend stellen van vragen over wat je ziet. Onderwijs speelt hierin een cruciale rol. Daarom is Ben Feringa ook de Feringa Foundation gestart. Een fonds die de belangstelling voor wetenschap wil stimuleren. Dit fonds organiseert events op met name scholen. Kinderen stellen de meest slimme vragen en door het stellen van vragen ga je op onderzoek. Alles draait om nieuwsgierigheid en de ambitie om het verschil te maken voor de grote uitdagingen waar we als samenleving voor staan. Het verduurzamen van materialen en technieken, gezond houden van mensen, het kunnen voeden van 10 miljard mensen in 2050 en het leefbaar houden van onze planeet voor volgende generaties.
Moeder Natuur leert ons alle lessen die nodig zijn. De interesse voor de natuur is bij Ben Feringa ontstaan in zijn jeugd, waar hij opgroeide in Barger-Compascuüm, vlak tegen de wildernis, aan de grens met Duitsland. De processen in ons lichaam en planten zijn voor Ben Feringa een bron van inspiratie. Er zijn allerlei processen actief, continu. De beweging in cellen van mens en plant heeft Ben en zijn team duidelijk in zijn greep. Hij en zijn onderzoeksteam kijken op het allerkleinste niveau, daar zit de magie. Je moet klein denken om grote dingen te doen.
"Je moet klein denken, om grote dingen te doen."
Nanotechnologie en beweging daar zitten grootse mogelijkheden. Er zijn moleculen die voortdurend bewegen onder invloed van licht en warmte en daardoor allerlei taken verrichten. Als bewijs is een race-auto ontwikkeld van nanoformaat, 4-wielaangedreven, die echt kan rijden. Deze ontdekking van hem en mede-onderzoekers heeft dan ook de Nobelprijs opgeleverd.
Hij schetste ook even de vergelijking met een windmolen. In ons lichaam bevinden zich miljarden van die nano-windmolens. Die voortdurend in ons lichaam actief zijn met herstel en vernieuwing. Dagelijks is meer dan 50% van ons lichaam bezig met recycling. Een groot deel van ons lichaam vervangt zichzelf zelfs helemaal binnen een paar maanden tot een jaar. In een plant vindt fotosynthese plaats, zonlicht en CO2 wordt omgezet in energie. Deze principes neemt hij mee in de ontwikkeling van diverse toepassingen in de praktijk. Zo ook voor de gezondheid. "Bewegende moleculen, motormoleculen onder invloed van bijvoorbeeld licht kunnen precies die cellen herstellen of vernietigen wat nodig is, smart medicine. Beschadigde cellen die lijden tot verlamming kunnen mogelijk zelfs weer worden hersteld wanneer deze techniek zich verder ontwikkeld. Ook loopt er volop onderzoek naar zichzelf herstellende coatings uit plantaardig materiaal, waste-free. Je moet je voorstellen dat plastic voor je neus begint te lopen en dat bijvoorbeeld een kras in je lak na 24 uur weer is verdwenen,"schetste Ben Feringa. Wat een fantastisch potentieel heeft zijn onderzoek voor medische en technische innovaties, voedsel- en energietransitie en de weg naar een duurzame samenleving.
Koen Ronner vroeg Ben Feringa na zijn enerverende presentatie: "Ben, wat is jouw droom voor de toekomst? Ben Feringa antwoordde: "De ontwikkeling van kunstmatige fotosynthese, om daarmee CO2 uit de lucht om te zetten naar brandstof. Dan is de cirkel rond."